Tabela Reklam

Açıkhava reklamcılığı reklam pazarında televizyon ve basından sonra en fazla yükselme gösteren ve pazardan aldığı pay yıldan yıla artan bir sektördür. Eski tanımlarında kapalı mekanlar dışındaki sabit ve hareketli reklamları kapsadığı belirtilse de gelişen teknoloji ve kullanım alanı çeşitliliği ile anlamında değişiklik olmuştur. Çünkü bu reklamlar yollar dışında, metro istasyonlarında ve araç içlerinde de kullanılmaya başlanmıştır. Buna göre açık hava reklamcılığı şu şekilde tanımlanabilir:

“Reklam tanıtım kampanyalarının radyo, televizyon, yazılı basın (gazeteler, dergiler) ve broşür gibi çeşitlerin dışında, herkesin rahatlıkla görebileceği ortak ku11amma açık alanlarda yapılan türüdür.”

İlk reklam etkinliği alışverişin başlamasıyla doğmuştur. Eski Mısır ve Babil’ de satıcılar mallarını satmak için çığırtkanlık yaparak duyurularda bulunuyorlardı Açık hava reklamcılığı da yine M.Ö. 3000 yıllarında ilk kez Eski Mısır’da ortaya çıktı. Tüccarlar taş üzerine oydukları yazı ve resimlerle ilan levhaları hazırlarlardı. Bu taş levhaların kalabalık yollara art arda sıralanmasıyla, ilancılığın en önemli unsurlarından biri olan ‘tekrarlama’ yolu ile balkı inandırma işi de böylece başlamış oldu.

Eski Roma ve Yunanistan’da da duvarlara ve kapı üzerlerine asılan çeşitli renklerde boyanmış resimli tabelalar çoğunlukla satılan mallara yönelikti. Bunların resimli olması da yine o zamanlarda halkın çoğunun okuma-yazma bilmemesinden kaynaklanmaktaydı.

Orta Çağ’da okuma-yazma alanındaki gerileme reklam ve ilan kullanımını azaltarak çığırtkanlığı ön plana çıkartmıştır. Ama 12. yüzyılda Avrupa’da kâğıt yapımının başlaması, 15. yüzyılda yazılı reklamların yeniden yaygınlık kazanması ve okuma yazma bilenlerin artmasıyla açık hava reklamcılığı gelişme göstermeye başlamıştır.

1480 yılında İngiltere’de William Caxton, bir kitap için hazırlanan ilk ilanı basarak yeni bir çığır açmıştır. 17. yüzyılda ise, el ilanları ve duvar afişleri çığırtkanların seslerinden daha geçerli duruma gelmiştir. Derebeylikler döneminde, İngiltere’de ilk olarak oteller kendilerini tanıtmak: amacıyla duvarlara ilgi çekici ve herkesçe algılanabilecek resimler, işaretler yapmışlar ve bu yolla müşteri çekmeye çalışmışlardır. İlk Açıkhava reklamları da 1740’da İngiltere’de basılmıştır (ilef.ankara.edu.tr 2001). 1796 yılında litografinin bulunmasıyla Açıkhava posteri ciddi bir sanat çeşidi olmuştur. Birçok başyapıt özellikle Açıkhava reklamı için tasarlanmıştır.

Açıkhava reklamcılığının popüler olması 1789 Fransız İhtilali sonrasıdır. Bu gelişmede posterlerin reklam aracı olarak değil de propaganda aracı olarak kullanılmasının katkısı vardır.

Amerika’da ise Açıkhava reklamcılığı 1740’larda başlamıştır. Çünkü bu yıllar basılı ilanların duvarlara yapıştırılmaya başlandığı yıllardır. Duvarlara ve ilan tahtalara afiş yapıştırma işi 1780’de yaygın bir uğraşı haline gelmiştir. İlk ilan tahtalarında yalnızca birkaç kısa sözcük görülüyordu. Daha çok ilgi uyandırmak isteyen ilan sahipleri, çok geçmeden insan resimlerini ve benzeri sanatsal öğeleri kullanarak ilanlara daha çekici bir biçim vermeye başladılar. 1800’lerin sonundan itibaren firmalar reklam afişleri için ahşap paneller kiralamaya başlamışlardır.

Modern anlamda Açıkhava reklamcılığı ise 1930’larda otomobilin yaygın ulaşım aracı olmasıyla ortaya çıkmıştır. Ayrıca basım tekniklerindeki ilerlemeler ve reklam endüstrisinin gelişmesi de Açıkhava reklamcılığının gelişmesinde büyük katkı sağlamıştır. “Amerika’da kurulan “Outdour Advertising Assocation of America” (OAAA) bu konuda belirli formatların ve standartların ortaya çıkmasında katkıda bulunan ilk: kuruluştur.” Avrupa’da yaklaşık 50 yıldır varlığını sürdüren Avrupa Açıkhava Reklamcıları Federasyonu (FEPE) da bu alanla ilgili bir çok büyük firmanın sahibi tarafından, işlerini geliştirmek, fikir alışverişinde bulunmak, yeni fırsatlar yaratmak amacıyla kurulmuştur.

Bilgisayar ve elektronik teknolojisinin birleşmesiyle 1976’da ortaya çıkan panolar ise bugünkü Açıkhava reklamcılığındaki yerini almıştır. Çünkü ışıklandırılmaları onların dikkat çekici olmasını sağlamaktadır. 1980’lerin başında ise dev, hava dolumla (zeplin), üç boyutlu billboardlar gibi reklam araçları yollarda görülmeye başlanır. Yine bu yıllarda çizici (plotter) kesimli, kendinden yapışkanlı (folyo) büyük boyutlu yazı olanağı Açıkhava reklamlarında ilk: büyük fırsatı getirmiştir.

Açıkhava reklamcılığındaki en büyük gelişme ise sayısal (dijital) baskı tekniğinin ortaya çıkmasıyla olmuştur. Bu sistemle büyük ebatlı reklamların hemen çıktısı alınabilmektedir. 1993-1994 yıllarında dünyada görülmeye başlayan sayısal baskı teknikleri sonraları daha da gelişmiştir. Hatta bu görsel öğelerin yanı sıra ‘hareketli dev ekranlar’ Açıkhava reklamcılığındaki en modern, en pahalı, en yeni sistemlerdir.

Türkiye’de ilk kez 1985’de Ankara’da kullanılan ve daha sonra diğer büyük illerimize yayılan billboardlar önceleri demir ayaklar üzerine fiberden veya eloksal alüminyumdan (kimyasal işlemle yüzeyi kaplanmış, paslanma alüminyum) üretilen panolar olarak ortaya çıkmıştır. 1985 yılında ilk: olarak Kamera ve Reptur reklam ajanslarının öncülüğüyle uygulanmaya başlayan billboardlara, 1987 yılından itibaren otobüs durakları şeklindeki yeni afiş panolarının eklenmesiyle reklamlara ve reklam verenlere daha fazla üstünlük sağlanmıştır. Açıkhava faaliyetlerinin ilk sürdürüldüğü yıllarda altyapı yetersiz durumdaydı.

“Özellikle billboardlar bakımsız, dağınık ve belli bir kaliteden yoksun durumdaydı. Yerel yönetimlerin Açıkhava reklamcılığına el atmasıyla sorunların bir kısmı çözüme kavuştu. En başta Açıkhava reklamlarındaki düzensizlik ve başıboşluk ortadan kaldırıldı. Kentlerde billboardların sayıları belirlendi ve sınırlandırıldı. Raket ve yol üzerindeki panolar ve çatı reklamlarına düzenlemeler getirildi. Bu sayede şirketler gelişigüzel yerlere pano yerleştiremediler.”

Ülkemizde yılda en az 300-400 farklı marka, billboardları reklamları için kullanmaktadır. Açıkhava reklamcılığı konusundaki sıkıntılar ise çevre kirliliği yaratabilmesi ve bu sektörde işi bilmeyen ama kazanç sağlamak isteyen kişilerin bulunmasıdır. Son yıllarda daha çok ilgi ve beğeni görmeye başlayan Açıkhava reklamcılığı tabelacıların, meslek bilgisi olmayanların elinde görsel kirliliğe zemin hazırlamaktadır.

Açıkhava reklamları en eski reklam araçlarından biridir ve uzun ömürlü iletişim ortamını teşkil ederler. Açıkhava reklamcılığının birçok uygulama alanı ve uygulama biçimi vardır.